Hồi Ký 50 Năm Mê Hát, Năm Mươi Năm Cải Lương

Hồi Ký 50 Năm Mê Hát, Năm Mươi Năm Cải Lương là cuốn sách được viết bằng tâm huyết của học giả Vương Hồng Sển với nửa thế kỷ say mê nghệ thuật cải lương Nam Bộ với tất cả tấm lòng và trái tim. Lúc trước Vương Hồng Sển là một công chức, nhưng sau ông về hưu sớm để chuyên tâm về văn nghệ. Hồi Ký 50 Năm Mê Hát của Vương Hồng Sển in lần thứ nhất vào năm 1968. Cuốn sách này đặc biệt ở chỗ: tác giả không nói nhiều về đời tư mà đề cập đến lịch sử cải lương Nam Bộ từ ngày sơ khai đến thời hoàng kim, cực thịnh qua cái nhìn, cách sống của một con người yêu môn nghệ thuật này. Tác giả tự nhận là mê cải lương, tuồng tích, đào kép với sự bồng bột năm 12 tuổi lẫn cái xao động năm 16 tuổi và sự say mê của cả một đời người. Tuy vậy, cái sự "mê" của cụ Vương rất có bài bản và ý thức rõ ràng trong việc phải lưu giữ trên trang viết những gì ông trải qua, được chứng kiến về một giai đoạn phát triển đặc biệt của cải lương. Một giai đoạn đã trôi qua và không bao giờ trở lại trong lịch sử văn hóa của dân tộc. Ông giữ cả từng tấm vé, thiệp mời đi xem hát, tấm quảng cáo lịch trình giờ diễn, thiệp mời. Ông chọn lọc tư liệu, sưu tầm báo chí, truyện kể, giai thoại nói về gốc tích hát bội, cải lương ở miền Nam. Hàng trăm nhân vật nổi tiếng của ngành nghệ thuật này như: Năm Phỉ, Tư Út, cô Bảy Phùng Há, Năm Châu, Thành Được, Út Bạch Lan...qua sự giáo tiếp, quan sát, cảm nhận của Vương Hồng Sển mở ra nhiều điều khá thú vị. Những đêm đàn ca hát xướng, các câu chuyện về những người của một thời như: Hắc công tử, Bạch công tử, cô Ba Trà sắc nước hương trời.... cũng được nhắc đến, gợi nhớ về một giai đoạn "vó xưa xe ngựa hồn thu thảo", khi mà cải lương ăn sâu vào đời sống vật chất lẫn tinh thần của người dân miền Nam. Qua từng trang sách còn hiện lên một Sài Gòn xưa với lối ứng xử, cách sinh hoạt, văn hóa đặc trưng. Đây quả thực là một kho tư liệu sinh động, tập hợp được một số hình ảnh, nhiều bài hát cổ, và nhiều tư liệu về rất nhiều ban hát, gánh hát kiếm sống nổi danh trên đất Sài Gòn, Nam kỳ lục tỉnh. Vương Hồng Sển cho rằng 50 năm mê hát chỉ là cuốn sách để "Mình nói mình nghe" và "biết bao nhiêu, nói bấy nhiêu". Nhưng những gì ông kể lại đã giúp người đọc hôm nay nhớ và hiểu về một thời vàng son của nghệ thuật cải lương. Thất Sơn Mục lục:

Bài tựa của anh Thuần – Phong

Bài tựa của tôi

Chương thứ nhứt

Mình nói, mình nghe (hồi – ký)

Lẩn thẩn chút chơi

Ở đời có bốn cái ngu

Tôi biết gì về gốc tích hát cải – lương

Bài thơ khen phong cảnh Mỹ - Tho của Học Lạc

Tư Triều, Bảy Triều

Bài Hành – Vân “Từ Hải” “Mật yêng hung”

Nay thử hỏi người đứng đầu công buổi tiên khởi là ai?

Tống Hữu Định

Kinh lịch Hườn hay Quờn

Phạm Đăng Đàng

Bài Tứ đại khen Tống Hữu Định sùng tu Văn thánh miếu

Hồ Văn Trung

Đặng Thúc Liêng

Thơ “Quá Sài – Gòn hý viện cảm tác” (Đặng Thúc Liêng)

Nguyễn Thành Phương

…

Chương thứ hai

Biết bao nhiêu, nói bấy nhiêu (hồi ký)

Ngày 11-11-1922

Ngày 31-3-23 và 1-4-23

Tư Lung, Chín Tửng, Năm Hy, Tư Mầu, Tư Nhơn, Huyện Đước, Sáu Nhiều, Sáu Ngọ

Bảy Nhiêu thuật chuyện đi nghe nhà tài tử Ba Lễ ca

Anh Bảy Nhiêu, ông bầu Cương

Tuồng Lục Vân Tiên diễn trong 2 đêm 3-11-23 và 4-11-23

Lối ca ra bộ được đưa lên sân khấu

Một năm quan trọng đánh dấu tiền đồ cải – lương: 1921 – 1922

Tỷ tê tâm sự

Bài hát cú “Tự thán” của cô Trần Quế Anh

Bài hát cú “Nhứt điểm tàn đăng”

Bài hát cú “Một bóng đèn khuya”

Bài hát cú “Hẹn gió thề trăng”

Bài hát cú “Nhứt dạ tri tình”

Bài hát cú “Đen bạc xưa nay”

Bài tứ tuyệt “Nguyệt khuyết”

Bài tú tuyệt “ Nguyệt áng”

Qua được truông trước còn truông sau

Cô Năm Phỉ qua mắt bác sĩ Anh Tuấn

Cô Năm Phỉ, bài của K.Q.S viết

Văn – Hí –Ban

Cô Hai Xiêm, Năm Thiên, Hai Nữ, Sông Chung, Cô Bảy Ph. H

Mộc Quế Anh dâng cây

Năm 1924

…

Phần phụ lục

I. Bài Tứ - đại “Phụng Nghi Đình” (trích tậpThập tài tử)

II. Bài Tứ - đại “Ngô trảm Trịnh – Ân” (tập Bát tài tử)

III. Bài Tứ - đại “Ngộ trảm Trịnh – Ân”

IV. Bài Tứ - đại “Vợ Ngũ Thiệu bị tên”

V. Bài Tứ - đại “Vân Tiên”

VI. Bài Tứ - đại “Văn minh”

VII. Bài Tứ - đại “Tây – Nam – du”

VIII. Bài ca đi Tây

IX. Bài ca “Khổ sai Côn-Nôn”

X. Bài bình bán vắn “Cổ - động tranh thương”

…

Mời bạn đón đọc.

50 năm mê hát cải lương (Ngày 01-07-2007 ) (Hồi ký của học giả Vương Hồng Sển, NXB Trẻ tái bản tháng 4–2007) Viết đã là một thú vui với học giả Vương Hồng Sển, ngoài 50 năm mê hát cải lương, ông còn được bạn đọc biết đến nhiều qua hồi ký Hơn nửa đời hư. Vẫn giọng văn Nam Bộ thuần chất, viết như thủ thỉ kể chuyện, tập hồi ký về loại hình nghệ thuật dân tộc này được thể hiện hấp dẫn bởi lối dẫn chuyện và công phu về mặt tài liệu sưu tầm.

Học giả Vương Hồng Sển hoàn thành tập bản thảo 50 năm mê hát vào năm 1966, năm này được giới nghiên cứu xuất xứ nghệ thuật cải lương Nam Bộ chọn làm năm kỷ niệm nửa thế kỷ. Nhưng với kiến thức thu thập được, học giả Vương Hồng Sển muốn lật lại vấn đề rằng mốc thời gian đó đã chính xác chưa. Vì theo 50 năm mê hát, cải lương xuất thân từ dân gian được hát thành bài bản nhờ các thầy đờn góp mặt trong các đám húy kỵ. Sau đó, cải lương được hát ở các rạp chiếu phim cho khán giả ngồi đợi trước khi bộ phim chính thức đến giờ chiếu. Đất Tiền Giang là nơi đầu tiên các chủ rạp chiếu phim đưa cải lương lên sân khấu nhưng lúc đó chưa có bài bản, lớp lang, tuồng tích như sau này. Mãi đến khi mặt trận bình dân ở Pháp tác động đến Việt Nam, các nhà trí thức muốn có một loại hình nghệ thuật mới thể hiện được văn hóa dân tộc nên đã bắt tay vào gầy dựng và phát triển thành cải lương như bây giờ.

Trong 50 năm mê hát, người đọc còn gặp lại hình ảnh xuân sắc một thời của những đào, kép lừng danh như: Phùng Há, Năm Phỉ, Năm Châu, Ba Vân... Ngoài ra, còn có một số đoạn nói về giáo sư âm nhạc Trần Văn Khê, rằng giáo sư là con của một “thầy đờn” nổi tiếng ở đất Tiền Giang. Đối với bạn đọc mê nghệ thuật dân tộc và muốn “sưu tầm” các bài bản xưa cũ để ngâm nga thử giọng thì 50 năm mê hát đã có sẵn.

THANH KIỀU

50 năm mê hát cải lương (Ngày 01-07-2007 ) (Hồi ký của học giả Vương Hồng Sển, NXB Trẻ tái bản tháng 4–2007) Viết đã là một thú vui với học giả Vương Hồng Sển, ngoài 50 năm mê hát cải lương, ông còn được bạn đọc biết đến nhiều qua hồi ký Hơn nửa đời hư. Vẫn giọng văn Nam Bộ thuần chất, viết như thủ thỉ kể chuyện, tập hồi ký về loại hình nghệ thuật dân tộc này được thể hiện hấp dẫn bởi lối dẫn chuyện và công phu về mặt tài liệu sưu tầm.

Học giả Vương Hồng Sển hoàn thành tập bản thảo 50 năm mê hát vào năm 1966, năm này được giới nghiên cứu xuất xứ nghệ thuật cải lương Nam Bộ chọn làm năm kỷ niệm nửa thế kỷ. Nhưng với kiến thức thu thập được, học giả Vương Hồng Sển muốn lật lại vấn đề rằng mốc thời gian đó đã chính xác chưa. Vì theo 50 năm mê hát, cải lương xuất thân từ dân gian được hát thành bài bản nhờ các thầy đờn góp mặt trong các đám húy kỵ. Sau đó, cải lương được hát ở các rạp chiếu phim cho khán giả ngồi đợi trước khi bộ phim chính thức đến giờ chiếu. Đất Tiền Giang là nơi đầu tiên các chủ rạp chiếu phim đưa cải lương lên sân khấu nhưng lúc đó chưa có bài bản, lớp lang, tuồng tích như sau này. Mãi đến khi mặt trận bình dân ở Pháp tác động đến Việt Nam, các nhà trí thức muốn có một loại hình nghệ thuật mới thể hiện được văn hóa dân tộc nên đã bắt tay vào gầy dựng và phát triển thành cải lương như bây giờ.

Trong 50 năm mê hát, người đọc còn gặp lại hình ảnh xuân sắc một thời của những đào, kép lừng danh như: Phùng Há, Năm Phỉ, Năm Châu, Ba Vân... Ngoài ra, còn có một số đoạn nói về giáo sư âm nhạc Trần Văn Khê, rằng giáo sư là con của một “thầy đờn” nổi tiếng ở đất Tiền Giang. Đối với bạn đọc mê nghệ thuật dân tộc và muốn “sưu tầm” các bài bản xưa cũ để ngâm nga thử giọng thì 50 năm mê hát đã có sẵn.

THANH KIỀU

(VTV1 Ngày 21/04/2008)

(VTV1 Ngày 21/04/2008)