Tờ Lịch Gỡ Mỗi Ngày

Đôi nét về nhà văn Ngô Phan Lưu:

Ngô Phan Lưu sinh năm 1943 tại Phú Yên, ông được biết đến nhiều từ khi đoạt giải Nhất cuộc thi truyện ngắn do báo Văn nghệ của Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức năm 2007. Nhưng trước khi nổi danh trên văn đàn như một "nhà văn nông dân", Ngô Phan Lưu đã từng bán một con bò lấy tiền in tập thơ đầu tay.

Sau cuộc thi, cây bút này đã chứng tỏ khả năng văn chương của mình trong lòng người đọc.

"Văn chương phải khảo sát những gì có thể xảy ra trên cái hiện thực đã xảy ra. Đấy mới là giá trị của nó" - nhà văn nông dân" Ngô Phan Lưu nói.

***

Nhà tôi treo một "lốc" lịch to nơi phòng khách, mỗi sáng thức dậy, tôi gỡ một tờ quăng đi... Khi ló tờ mới, tôi xem kỹ câu danh ngôn nếu có, coi đấy như lời dạy dỗ đầu ngày của các bậc tiền bối ! Không biết ai sao, riêng tôi thấy tâm đắc việc này lắm !

Ví như, sáng thứ 2 tuần trước, ngủ dậy liền đến bóc tờ lịch, tờ mới có ghi câu danh ngôn của Turenne: "Tôi có ý kiến này muốn tặng bạn: Đó là, mỗi khi bạn muốn nói, bạn hãy làm thinh". Xem câu ấy xong, tôi ngẫm nghĩ... và thấy có lý, hay lắm. Quá hay đi chứ! Lời khuyên răn này rất xác đáng, đã đúc kết một kinh nghiệm quí báu trong cuộc sống đầy những chuyện khôn lường của lòng dạ con người! Và, ngày hôm đó tôi cẩn ngôn hơn! Tôi chỉ thực hành nửa câu nói ấy mà cũng thấy mình khá rồi! Còn thực hành nguyên câu dĩ nhiên là không nổi! Xin cảm ơn ông hay bà Turenne người nước nào tôi không rõ, đã cho tôi một chút của báu giắt lưng phòng thân trên đường đời gian truân! Tôi không muốn coi tiếp câu danh ngôn của ngày kế tiếp... Ừ, cứ giữ bí mật để đó, vội gì!

Đến sáng ngày thứ 3, ngủ dậy, tôi lại gỡ lịch, gặp câu nói của Swift: "Nổi giận là tự gánh giùm lỗi của người khác!". Chí lý ! Dại gì mà nổi giận cơ chứ! Quả nhiên, câu ấy tác động nơi từng sâu thẳm tâm hồn, ngày hôm đó gặp nhiều việc bực mình, mà tôi đâu có thèm giận! Ngu gì gánh lỗi kẻ khác! Lại phải cảm ơn cái ông Swift hay bà Swift gì đó nữa!...

Rạng đông ngày thứ 4, lại ló tờ lịch ghi câu của Montesquieu: "Phải khóc con người lúc sinh ra, chứ đâu phải lúc chết". Chết rồi có phải làm gì nữa đâu mà cực với nhọc! Thế thì cũng chả nên khóc lóc mà làm chi! Ừ nhỉ! Lạ thật! Cái chết đột nhiên giảm bộ mặt khủng khiếp trong tâm tưởng tôi, nói chí tình cũng phải có chút ít tác dụng của Montesquieu mới ra thế! Và, ngày hôm đó tôi nghị lực hơn, yêu đời hơn! Lại cảm thấy mình cứng cáp lên!

Sang ngày thứ 5, tờ lịch hiện lên câu ngạn ngữ Ba Tư: "Lưỡi dài thu ngắn đời sống". Ôi, quá chất lượng! Dân Ba Tư kinh nghiệm quá dày dặn! Nói lắm chỉ được cái "nguy to", chỉ được cái "rước họa vào thân"! Còn nhớ trong ngày ấy, lúc nhậu cùng bạn bè, vậy mà tôi cũng ráng tịnh khẩu! Cứ sợ sa vào cái "vạ mồm"!

Đến ngày thứ 6, tờ lịch lấp lánh câu danh ngôn khác, thật cao siêu của Villier de l'Isle Adam: "Người nhục mạ bạn, họ chỉ nhục mạ ý nghĩ của họ có về bạn, tức là họ nhục mạ chính họ!". Câu này trong tầng sâu là đúng, nhưng thực hiện quả là thiên nan vạn nan! Lên hàng thánh mới xài được! Tâm đắc lắm nhưng cứ cất yên đấy! Công lực chưa đủ, chờ thời gian nữa hẵng hay!

Sáng ngày thứ 7, lại ló câu của Cervantes: "Ăn to thì di chúc nhỏ". Úi cha! Cũng có lý quá! Tôi coi tiếp luôn ngày Chủ nhật xem sao... Đó là câu của G. Herbert: "Ai cũng có một thằng điên trong ống tay áo". Trời đất ! Lại cũng quá đúng! Những lúc bưng ly bia, cốc rượu chỗ đông người, trong ống tay áo tôi thường rớt ra thằng điên, thậm chí đôi lúc rớt ra hai thằng ! Say quá, có khi rớt tới ba thằng!

Ôi chao! Riêng về phần danh ngôn, tờ lịch vậy mà hay! Một lần nữa xin cảm ơn, cảm ơn... tờ lịch gỡ mỗi ngày! Việc gì phải đi thư viện đọc sách hao thời gian, cứ lịch đấy mà học mãn đời không hết!...

(Trích "Tờ Lịch Gỡ Mỗi Ngày")

Mời bạn đón đọc.

Ở tuổi lục tuần, Ngô Phan Lưu được bạn đọc biết đến khi năm 2007 đoạt giải nhất cuộc thi truyện ngắn báo Văn nghệ với hai truyện Cơm chiều và Buổi sáng biến mất. Từ đó đến nay ông viết khá đều đặn.

Những tản văn, tùy bút trong tập sách Tờ lịch gỡ mỗi ngày nhẹ nhàng nhưng tác giả gửi gắm ở đó nhiều tâm sự của mình. Có lúc chỉ là một sự việc thoáng qua, nhưng với ông lại khó quên. Chẳng hạn, "Hôm qua, tôi bóc trái bưởi Năm Roi cho đứa cháu ngoại. Nhìn "cửa sổ tâm hồn" của nó đáng yêu quá. Trong cái cửa sổ ấy, ông ngoại nó - tức là tôi - đã biến mất trên đời, chỉ có trái bưởi Năm Roi là tồn tại". Câu văn hóm hỉnh đã cho thấy được tình cảm của hai ông cháu và ông "lại sướng thằng cháu đứng bên cạnh". Chuyện tưởng chừng như không có gì nhưng lại man mác và đôi khi chúng ta lại quên mất trong cuộc sống hằng ngày.

Với tờ lịch cũng vậy, nhà văn Ngô Phan Lưu cảm nhận: "Ví như, sáng thứ Hai tuần trước, ngủ dậy liền đến bóc tờ lịch, tờ mới có ghi câu danh ngôn của Turenne: "Tôi có ý kiến này muốn tặng bạn: Đó là, mỗi khi bạn muốn nói, bạn hãy làm thinh". Xem câu ấy xong, tôi ngẫm nghĩ... và thấy có lý, hay lắm. Quá hay đi chứ! Lời khuyên răn này rất xác đáng, đã đúc kết một kinh nghiệm quý báu trong cuộc sống đầy những chuyện khôn lường của lòng dạ con người! Và, ngày hôm đó tôi cẩn thận trong ngôn ngữ hơn. Tôi chỉ thực hành nửa câu nói ấy mà cũng thấy mình khá rồi. Còn thực hành nguyên câu dĩ nhiên là không nổi! Xin cảm ơn ông hay bà Turenne người nước nào tôi không rõ, đã cho tôi một chút của báu giắt lưng phòng thân trên đường đời gian truân!".

Những tản văn giàu tính triết lý, suy ngẫm nhẹ nhàng và yêu đời bàng bạc trong cả tập sách Tờ lịch gỡ mỗi ngày. Điều này, ông tâm sự: "Tôi luôn tâm niệm điều Phật dạy: "Phá sản lớn nhất của đời người là tuyệt vọng". Thế nên, tôi không tuyệt vọng ngay trong những giai đoạn khó khăn nhất của cuộc đời. Tôi tin điều dân gian truyền lại: "hết cơn bĩ cực, tới hồi thái lai". Tin nơi quy luật thiên nhiên: đông tàn xuân đến. Tin vào đạo đức: ở hiền gặp lành... Những điều ấy đã giúp tôi sống vững vàng không áy náy".

Tập sách Tờ lịch gỡ mỗi ngày phản ánh được suy nghĩ này của ông và qua đó ta có thể chia sẻ cùng tác giả về nhiều điều thú vị trong cuộc sống.

(Báo phunuonline.com.vn giới thiệu ngày 2/4/2013)

H.Q

(Thethaovanhoa.vn) - Ngô Phan Lưu sau khi đoạt giải Nhất cuộc thi truyện ngắn của tuần báo Văn nghệ năm 2007 đã được bạn đọc chú ý qua cách gọi thân mật "lão nông cầm bút" hoặc "nhà văn nông dân". Ông "phát tiết" nhà văn khá muộn màng.

Ở tuổi ngoài 60 mới bước chân vào văn đàn thì kể cũng hơi muộn thật, nhưng chỉ trong khoảng thời gian tương đối ngắn gần đây đã có nhiều đầu sách của Ngô Phan Lưu được xuất bản như: Cơm chiều, Con lươn chép miệng, Xoa tay và cười... Gần đây nhất, NXB Văn hóa Văn nghệ TP.HCM lại ấn hành một tập tản văn của Ngô Phan Lưu có tên gọi Tờ lịch gỡ mỗi ngày.

1. Với cái tản văn được chọn làm tựa sách, lão nông đất Phú Yên viết rằng: "Ví như, sáng thứ Hai tuần trước, ngủ dậy liền đến bóc tờ lịch, tờ mới có ghi câu danh ngôn của Turenne: "Tôi có ý kiến này muốn tặng bạn: Đó là, mỗi khi bạn muốn nói, bạn hãy làm thinh". Xem câu ấy xong, tôi ngẫm nghĩ... và thấy có lý, hay lắm. Quá hay đi chứ! Lời khuyên răn này rất xác đáng, đã đúc kết một kinh nghiệm quý báu trong cuộc sống đầy những chuyện khôn lường của lòng dạ con người! Và, ngày hôm đó tôi cẩn thận trong ngôn ngữ hơn. Tôi chỉ thực hành nửa câu nói ấy mà cũng thấy mình khá rồi. Còn thực hành nguyên câu dĩ nhiên là không nổi! Xin cảm ơn ông hay bà Turenne người nước nào tôi không rõ, đã cho tôi một chút của báu giắt lưng phòng thân trên đường đời gian truân!".

Văn phong của Ngô Phan Lưu tưng tửng như vậy. Lão nông Ngô Phan Lưu chọn câu ngắn gọn và chọn giọng hài hước nên tản văn của ông dễ đọc, dễ nhớ, đôi khi khiến người thưởng thức bật cười thú vị vì những tình tiết gần gũi mà trớ trêu giữa đời thường.

Nói về duyên nợ sáng tác chữ nghĩa, nhà văn Ngô Phan Lưu từng thổ lộ "tôi cầm bút khi đã mỏi tay cày". Thực tế, Ngô Phan Lưu không chỉ làm ruộng, ông từng trải nghiệm rất nhiều nghề. Mấy sào ruộng làm sao đủ nuôi 5 đứa con, Ngô Phan Lưu xoay xở theo kiểu bà con nông thôn "mần được thì mần".

2. Thời bao cấp, Ngô Phan Lưu đi chụp ảnh dạo. Chốn quê hẻo lánh, chả ai giàu có để chụp vài chục tấm hình. Vì vậy, phải tháng rưỡi hoặc hai tháng ông mới bắt xe đò lên thị xã tráng rửa hình. Và một "tai nạn" dở khóc dở cười xảy ra: có đám cưới gọi ông chụp cho mấy kiểu ảnh, nhưng từ khi chụp đến khi có ảnh để giao thì... cô dâu chú rể đã tan đàn xẻ nghé, khiến thợ ảnh Ngô Phan Lưu đành ngậm bồ hòn làm ngọt.

Sau khi bỏ nghề thợ ảnh, Ngô Phan Lưu cải tạo khoảng đất trống trước nhà thành sân trượt pa-tin. Khách vào cũng đông, nhưng thu nhập của ông chủ sân pa-tin chẳng được bao nhiêu, mà người thu lợi nhiều nhất là... ông hàng xóm có nghề chữa trị bong gân trật cẳng.

Như lóe chút ánh sáng hy vọng, Ngô Phan Lưu xách túi đi học nghề đông y. Thế nhưng, khi đã có đủ khả năng bốc thuốc kiếm ăn thì... các loại thuốc Tây tràn ngập lũy tre khóm trúc. Ai bệnh cứ ra mua vài viên nhức đầu sổ mũi mà uống cho nhanh, khiến giấc mộng thầy lang của Ngô Phan Lưu cũng tan thành mây khói!

Mấy bận đổi nghề không được gì, Ngô Phan Lưu chong đèn viết lách. In tập thơ đầu tay lỗ vốn hoàn toàn, Ngô Phan Lưu quyết định viết những câu chuyện quanh bờ ao nhà mình. Trời thật không phụ người có lòng, từ đó bạn đọc cả nước biết đến một lão nông Ngô Phan Lưu cầm bút với quan niệm: "Theo tôi, chức năng của văn chương không phải là sự phản ánh hiện thực cuộc sống. Phản ánh làm sao được khi cuộc sống biến chuyển không ngừng, thậm chí còn biến chuyển đến chóng mặt".

Từ đó ông tâm niệm: "Văn chương phải khảo sát những gì có thể xảy ra trên cái hiện thực đã xảy ra. Khi viết, tôi không đoán độc giả sẽ đọc thích hay không thích. Việc ấy là tự do của họ mà tôi luôn tôn trọng. Độc giả thích hay không thích, tôi đều vui mừng cả. Đây không phải là nói dối mà thật tâm tôi như vậy. Tại sao họ không thích? Tại vì họ đã đọc quyển sách ấy. Người ta đã đọc tác phẩm là tôi mừng rồi!".

(Báo thethaovanhoa.vn giới thiệu 8/9/2013)

Tâm Huyền

Thể thao & Văn hóa