Phương Pháp Giải Toán Qua Các Bài Toán Olympic

Đã từ lâu tôi nung nấu viết một cuốn sách về phương pháp giải các bài toán olympic. Không thiên về các kiến thức cụ thể như dãy số, đa thức, bất đẳng thức, đồng dư, phép đếm, lý thuyết đồ thị... mà tập trung vào cách tiếp cận, cách phân tích để tìm kiếm lòi giải, các nguyên lý và kỹ thuật chứng minh mang tính phổ dụng, có thể áp dụng trong các phân môn, các dạng toán khác nhau.

Quả là viết một cuốn sách như thế khó hơn hẳn so với viết sách theo một chủ đề hẹp. Phải chọn các ví dụ thế nào, dẫn dắt ra sao để có thể tập trung nhấn mạnh vấn đề phương pháp chung, mang tính tổng quát chứ không sa đà vào chi tiết. Rất may mắn là tôi đã có kinh nghiệm hơn 20 năm huấn luyện các đội tuyển, nhiều bài toán và ví dụ đã giảng đi giảng lại cả mấy chục lần, cho rất nhiều các thế hệ học sinh (Và điều tuyệt vời là những bài toán đó vẫn luôn đem lại những cảm hứng mói cho cả thầy và trò. Bài toán hay luôn có sức sống bất tận). Trong 10 năm trở lại đây, tôi đã viết khá nhiều những chuyên đề về đề tài này và có thể nói, cuốn sách này sẽ tổng hợp lại các chuyên đề đó thành một thể thống nhất.

Cuốn sách có 5 chương.

Chương đầu có tựa đề “Học một bài toán như thế nào?” có mục tiêu hướng dẫn bạn đọc cách học toán (và nói chung là học) thế nào cho hiệu quả, sao cho học ít mà hiểu nhiều, học một mà biết mưòi chứ không sa đà vào nhồi nhét và nhớ cơ học.

Chương thứ hai sẽ đi sâu hơn về vấn đề “Làm thế nào để giải và trình bày một bài toán”. Chương này sẽ có những hướng dẫn, lời khuyên cụ thể cho các bạn học sinh để làm bài thi được hiệu quả, phát huy được hết khả năng của mình và ... không phải tiếc nuối sau khi thi vì những sai sót cũng như các cơ hội bị bỏ qua.

Hai chương 3 và 4 sẽ tập trung vào các phương pháp giải toán. Tôi dành riêng chương 3 để nói về tư duy thuật toán, một phương pháp tư duy quan trọng mà đôi khi chúng ta bỏ qua hoặc không để ý phát triển.

Chương 4 sẽ dành cho các phương pháp và kỹ thuật chứng minh quan trọng. Đầu tiên là các phương pháp phản chứng và quy nạp, tiếp theo là các nguyên lý chứng minh cơ bản: nguyên lý Dirichlet, nguyên lý cực hạn, nguyên lý bất biến và nguyên lý đếm bằng hai cách.

Cuối cùng, chương 5 bao gồm hướng dẫn giải, lời giải vắt tắt, lời giải chi tiết và bình luận cho một số bài tập ở các chương trước. Chúng tôi chủ ý không giải chi tiết tất cả các bài tập mà dành điều này cho bạn đọc. Suy cho cùng, để học giải toán thì ta phải tự tay giải nó. Đọc lời giải 10 bài toán chưa chắc đã có lợi bằng tự mình giải một bài toán (và chú ý, theo như chương 1 thì việc học một bài toán sẽ không dừng lại ỏ việc tìm ra lời giải cho bài toán đó).