Đọc Kinh

"Vũ Khắc Khoan là ngòi bút đặc biệt giao hòa triết lý Đông Tây, cổ điển và hiện đại trong tác phẩm văn học một cách tài tình. Sáng tác ít, nhưng mỗi tác phẩm đều đạt tới mức cổ điển. Cổ điển trong cái nghĩa đẹp nhất: không theo thời thượng mà tìm đến những giá trị phi thời gian. Có thể nói ông là một trường hợp "văn dĩ tài đạo" độc đáo trong văn học Việt Nam. Cái đạo ở đây là tư tưởng, là những vấn đề đặt ra cho người trí thức tiểu tư sản ở thời kỳ chia đôi đất nước nói riêng, và con người của mọi thời, nói chung, trực diện với nghệ thuật và cuộc sống. Đối với Vũ Khắc Khoan, Thành Cát Tư Hãn chỉ là một cái cớ, một prétexe, để viết...Tất nhiên phải hiểu thêm là nhân vật, đề tài...cũng chỉ là cái cớ để tác giả biểu lộ tư tưởng và nghệ thuật của mình." (Thụy Khê)

Mời bạn đón đọc

Ngôn từ xét cho cùng cũng chỉ là phương tiện. Vũ Khắc Khoan "đọc kinh", nhìn thấy Phật ngày xưa dùng nhiều phương tiện độ chúng sanh, khi thì hương thơm, khi thì mộng huyễn... Và trong cõi của Vũ Khắc Khoan, biết đâu phương tiện đó chẳng phải là chữ nghĩa? Bởi thế, ông nghe "lời pháp không nói vọng nói chân, không bàn mê hay ngộ... Lời pháp chỉ rủ rê kể chuyện ngày xưa, hát nhỏ ca dao, lời pháp ấm như lời bà ngoại ru cháu nhỏ". Pháp hội của ông, phương tiện của ông là chuyện kể, là ký ức, là nỗi nhớ quê trong tim một người xa nước.

"Đọc kinh" không chỉ rủ rê người đọc về miền tâm thức của Vũ Khắc Khoan mà còn rủ rê đi tìm một dáng hồn xưa cũ, dáng hồn của sách. Màu vàng đúng độ của những trang giấy cùng giọng văn biền ngẫu, hơi văn trang trọng, cổ điển và tài hoa của Vũ Khắc Khoan cuốn người đọc vào thế giới sách ngày xưa, nơi chữ còn được trọng và mỗi quyển sách mang linh hồn riêng của nó. Bức tranh Island in Lake Atter (Đảo trong hồ Atter) của họa sĩ người Áo lừng danh Gustav Klimt ở trang bìa gợi mở vào một thế giới của cõi tự thân, "cõi đó lạ lạ quen quen. Cõi đó hằng đêm. Cõi đó, riêng tôi. Một mình", cõi người ta mà đêm đêm Vũ Khắc Khoan vẫn tìm về trò chuyện.

Tôi từng mơ về một cuốn sách đẹp, có linh hồn và số phận riêng. Đêm nay, khi lần giở "Đọc kinh", tôi bỗng nghe tiếng cây du trước mái hiên, dĩ nhiên chẳng có cây du nào trước hiên nhà tôi cả. Cây du ấy bước từ cõi lạ, từ trang sách Vũ Khắc Khoan và đêm nay nhắc nhở tôi một mình tìm đến pháp hội đời mình.

Phương Từ (Thời báo Kinh tế Sài Gòn)