Môi Trường Lưu Vực Sông Đồng Nai - Sài Gòn

Hệ thống sông Đồng Nai - Sài Gòn bao gồm các sông Đồng Nai, La Ngà, Bé, Sài Gòn, Nhà Bè và các nhánh sông đổ ra vịnh Gành Rái: sông Soài Rạp. Lòng Tàu - Ngã Bảy, Dừa, Vàm Sát, Đồng Tranh - Gò Da. Các sông Vàm Cỏ Đông, Vàm Cỏ Tây cũng có thể được tinhs vào hệ thống này . Diện tích lưu vực hệ thống sông Đồng Nai - Sài Gòn khoảng trên 43.450 km2. Nếu tính các sông độc lập ven biển ở Ninh Thuận, Bình Thuận, Bà Rịa - Vũng Tàu vào hệ thống sống Đồng Nai - Sài Gòn thì diện tích toàn lưu vực tới trên 47.000 km2 (có tài liệu ghi là 48.268 km2), là lưu vực lớn thứ hai ở các tỉnh phía Nam.

Trong lưu vực sông Đồng Nai - Sài Gòn có các tỉnh, thành phố của vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam (KTTĐPN): Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, TP. Hồ Chí Minh và phần lớn các tỉnh Tây Ninh, Bình Phước, Lâm Đồng, Long An và một phần các tỉnh Đak Nông, Ninh Thuận, Bình Thuận.

Lưu vực sông Đồng Nai - Sai Gòn có khí hậu thuận hoà; tài nguyên nước, đất; tài nguyên sinh vật phong phú; đa dạng về dân tộc học và nguồn nhân lực có chất lượng cao đến từ mọi miền đất nước. Đây là các điều kiện thuận lợi cơ bản cho phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương trong lưu vực.

Mặc dầu diện tích lưu vực chỉ chiếm độ 14,6% diện tích cả nước và dân số chỉ chiếm 17,8% dân số cả nước nhưng các tỉnh, thành phố trong lưu vực chiếm đến  gần 46% tổng GDP cả nước với các ngành kinh tế phát triển mạnh là công nghiệp, dịch vụ, nông nghiệp (cây công nghiệp; cao su, cà phê, điều , tiêu), thuỷ sản và du lịch Riêng 4 tỉnh, thành phố trong vùng KTTĐPN chỉ chiếm 3,8% diện tích, 11,3% dân số cả nước nhưng chiếm trên 35% tổng GDB, 60% GDB công nghiệp và trên 40% giá trị xuất nhập khẩu cả nước.

Trong 10 năm gần đây, do thuận lợi về điều kiện tự nhiên, thị trường, nhân lực và tính năng động cao trong thực hiện các chính sách của Nhà nước, tốc độ tăng trưởng về công nghiệp, giao thông, đô thị hoá trong lưu vực sông Đồng Nai - Sài Gòn cao hơn nhiều so với nức trung bình cả nước, nhất là ở Vùng KTTĐPN. Có thể nói cả Vùng KTTĐPN đang là đại công trường xây dựng đô thị, khu công nghiệp, đường xá, bến cảng.

Do tăng trưởng nhanh về kinh tế và dân số trong điêu kiện cơ sở hạ tầng và việc thực thi luật pháp về bảo vệ môi trường trong lưu vực, đặc biệt  ở vùng KTTĐPN đang bị tác động xấu. Để tạo cơ sở khoa học cho việc bảo vệ môi trường, đảm bảo phát triển bền vững các tỉnh, thành phố trong lưu vực và Nhà nước đã triển khai nhiều dự án, đề tài nghiên cứu về hiện trạng và dự báo diễn biến môi trường ở từng địa phương và ở quy mô toàn lưu vực.

Nhằm cung cấp cho các cán bộ nghiên cứu, sinh viên và đông đảo bạn đọc các thông tin về một số vấn đề hiện trạng và dự báo các tác động do hoạt động đô thị hoá, công nghiệp hoá đến môi trường và tài nguyên thiên nhiên trong lưu vực sông Đồng Nai - Sài Gòn, chúng tôi biên soạn cuốn sách này trên cơ sở tổng hợp một số công trình nghiên cứu của các tác giả thuộc các đơn vị khoa học - công nghệ. Tham gia soạn thảo tập sách này còn có TSKH Phan Văn Hoặc (viết mục 1.1.2 và 1.2 trong chương Một)), TS. Nguyễn Văn Nhân và TS. Phạm Quang Khánh (viết toàn bộ chương Hai), ThS. Phạm Trọng Thịnh (viết toàn bộ chương Ba). Tài liệu của các Sở KHCN, TNMT và của các tác giả khác có một số đoạn được trích nguyên văn để đảm bảo tính chính xác và đều được ghi ở mục Tài liệu Tham khảo cuối mỗi chương.

Do lưu vực sông Đồng Nai - Sài Gòn bao gồm đến 11 tỉnh, thành phố, trong điều kiện chưa đủ số liệu về môi trường và tài nguyên của tất cả các địa phương. Cuốn sách này chỉ tập trung chủ yếu vào các vấn đề môi trường do đô thị hoá, công nghiệp hoá ở Vùng KTTĐPN nói riêng trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Mục lục:

Lời giới thiệu

Mục lục

Chương Một: Đặc điểm thuỷ văn và khí tượng

Chương Hai: Tài nguyên đất ở lưu vực sông Đồng Nai - Sài Gòn

Chương Ba: Tài nguyên rừng ở lưu vực sông Đồng Nai - Sài Gòn

Chương Bốn: Hiện Trạng và dự báo các vấn đề môi trường do hoạt động công nghiệp

Chương Năm: Đô thị hoá và các vấn đề môi trường đô thị

Chương Sáu: Các áp lực do phát triển kinh tế đến môi trường vùng ven biển

Chương Bảy: Ảnh hưởng tổng hợp của các yếu tố tự nhiên và phát triển KT - XH đến chất lượng nước trong lưu vực sông Đồng Nai - Sài Gòn

Chương Tám: Một số giải pháp khoa học trong quản lý tổng hợp môi trường lưu vực Đồng Nai - Sài Gòn

Mời bạn đón đọc.